Curtis Sittenfeld – Zusjesland (De Standaard)


Bang om bijzonder te zijn
Ouderschap, de chemie tussen tweelingzussen en de angst om authentiek te leven: ‘Zusjesland’ is een ambitieuze voltreffer.
Kathy Mathys
Met haar zoete, bijna lieflijke boekomslagen zal Curtis Sittenfeld altijd wel een bepaald publiek afstoten, mannen bijvoorbeeld. Ook met de onderwerpen waarover ze schrijft, relaties en, in haar nieuwste, moederschap, zit ze in de ‘vrouwelijke’ hoek. Dat is jammer want haar werk is zoveel diepzinniger dan de zonnige covers doen vermoeden. Sittenfelds stijl is helder, eenvoudig, onopvallend, nog een reden om haar te onderschatten. Haar personages praten tegen je met woorden die niet meteen fonkelen. Het is geen uitgepuurde eenvoud, veeleer is er sprake van een toegankelijkheid die je ook vindt in de boeken van Anne Tyler of Barbara Kingsolver.
In ‘Zusjesland’ is het Kate Tucker die vertelt, moeder van een peuter en een baby, echtgenote van Jeremy, tweelingzus van Vi. Vroeger heette Kate Daisy, ze veranderde haar naam vanuit een drang om het verleden zo diep mogelijk weg te bergen.
 Vi en Kate groeiden op in St.Louis, de stad waar de volledige roman speelt, in een huis waar de moeder zich urenlang opsloot in de slaapkamer en de vader, vasthoudend aan het decorum van het Midwesten, weinig vertelde. De tweelingzussen hebben paranormale gaven, een element dat Sittenfeld op een heel naturelle manier verwerkt. Ze heeft altijd geschreven over buitenbeentjes, over het spanningsveld tussen de eenling en de groep en dat is hier niet anders. Vi gaat op een ongeforceerde manier om met haar gaven door ze te gebruiken, voor Kate, die bovenal onzichtbaar wil zijn, zijn ze bedreigend.
Ouderlijke angsten
‘Zusjesland’ heeft twee verhaallijnen: een vertelt over het verleden, de kindertijd, adolescentie en studentenjaren van de tweeling; de andere speelt in 2009. Vi voorspelt dat er een grote aardbeving op til is, de media pikken dit op en Sittenfeld toont de dagen tussen de voorspelling en de datum van de vermeende catastrofe. De schrijfster zet extra druk op de ketel door van Jeremy een wetenschapper te maken die, hoewel hij een liefdevolle relatie heeft met Kate, erg sceptisch is over haar paranormale kant.
‘Zusjesland’ is een roman over ouderschap, over hoe de relatie tussen kinderen en ouders voortdurend muteert. Eerst wilde Kate kinderen adopteren, ze is bang om nakomelingen op te zadelen met haar donkere gaven. Jeremy overhaalde haar om biologische kinderen te krijgen. Kate vindt het moederschap een geschenk, wel betreurt ze dat de jaren die haar het dierbaarst zijn, de eerste jaren, de kinderen niet zullen bijblijven. Sittenfeld dompelt de lezer helemaal onder in het landschap dat jonge ouders omringt, overal kruimels, vieze slabbetjes. De tijd dat Kate haar kruidenrek alfabetisch bijhield, ligt lang achter haar. De manier waarop Sittenfeld schrijft over de verbluffende chaos van het ouderschap, over ouderlijke paniek, angst om het welzijn van zoiets  teers als een baby, overtuigt helemaal.
De Tuckers zijn bevriend met een echtpaar uit de buurt waarvan de man, Hank, thuisblijft om op de baby te passen en de vrouw aan dezelfde universiteit werkt als Jeremy. De vriendschap tussen Hank en Kate, beide thuisblijvende ouders, verdiept de thematiek rond ouders en kinderen nog meer, net als de scènes over Kate en haar ouder wordende vader.
Psychologisch verfijnd
Wie Sittenfeld kent, weet hoe ontzettend goed ze is met personages die terugblikken, zoals in ‘De echtgenote’, vaag gebaseerd op het leven van Laura Bush. Hier is het Kate die terugkijkt. Ze is niet al te trots is op haar keuzes, op haar behoefte aan conventionele vriendjes die haar in staat stelden metafysische angsten te bezweren, op de manier waarop ze haar zus behandelde tijdens haar studententijd. De scènes over de relatie tussen de tweelingzussen zijn intens. Sittenfeld schrijft over claustrofobie, liefde en verraad. In een enkel detail –een clip met Rob Lowe die de zusjes liet kwijlen – zet ze een tijdperk meer. Psychologisch inzicht en raffinement, dat is Curtis Sittenfelds kracht, ook in deze roman, die spannend is, mooi gecomponeerd. Het slot zal niet elke lezer bevallen, bij eerste lezing komt het wat voorspelbaar over. Ga je erover nadenken, dan besef je dat het wel op een integere manier aansluit bij de rest van het boek.
****
Curtis Sittenfeld – Zusjesland – vertaald door Monique Eggermont – 480 blz. – 24.90 €. oorspronkelijke titel: Sisterland.