Buiten de vakjes kleuren
Maggie Nelson werpt een frisse blik op genderkwesties, relaties en ouderschap in het volstrekt originele ‘De Argonauten’.
Kathy Mathys
Wanneer schrijfster Maggie Nelson haar partner voor het eerst ontmoet, woont ze in Hollywood waar ze haar eenzaamheid bestrijdt met maniakale schrijfuitbarstingen. Harry Dodge doorbreekt haar isolement, de twee spenderen maandenlang in bed en toch weet Nelson niet of ze naar Dodge – een kunstenaar die net als zij les geeft op het prestigieuze California Institute of Arts – moet verwijzen als een ‘hij’ of een ‘zij’. Ergens hoopt ze dat de intimiteit tussen hen zo groot is dat ze nooit zal hoeven terug te vallen op de derde persoon.
In ‘De Argonauten’ beschrijft Nelson haar leven als stiefmoeder van Dodges zoon, als moeder van de baby die ze met haar partner krijgt na vele inseminatiepogingen en als vrouw van Dodge die zich niet thuis voelt in het vrouwenlichaam. Wanneer Nelson vier maanden zwanger is, laat Dodge haar borsten verwijderen en begint de kunstenaar testosteron te slikken. Het paar krijgt geregeld de vraag wanneer de volgende stap volgt voor Dodge. Nelson schrijft dat deze ingrepen voor haar partner volstaan, al heeft een maatschappij waarin we altijd onderweg zijn naar een duidelijk afgetekende bestemming het daar misschien moeilijk mee.
‘De Argonauten’ is geen pamflet en ook geen pleidooi want dat soort schrijfster is Nelson niet. Als er al iets is wat ze poneert, dan is het dat we nog te star zijn in ons denken over gender. Er is een continuüm tussen de mannelijke en vrouwelijke pool, schrijft de Amerikaanse, die houdt van het fluïde, het ongecanoniseerde, van wat open is, onaf. Geen wonder dat Nelson een hekel heeft aan commerciële fictie waarin personages uitersten vertegenwoordigen, terwijl de werkelijkheid zoveel complexer is.
In Amerika is ‘De Argonauten’, winnaar van de National Book Critics Circle Award voor kritiek, een onverwachte bestseller. Nu is gender sowieso een hot topic en toch is dat niet de enige reden voor dit succes. Nelson is een van de meest avontuurlijke schrijfsters van de laatste jaren. Tot voor kort was ze enkel bekend bij critici en een undergroundpubliek. Haar werk verschijnt bij een kleine uitgeverij. Nelson begon als dichter, voelde zich beperkt door de vorm en begon non-fictie te schrijven. Haar tot voor kort meest bekende werk is ‘Bluets’, wat je zou kunnen omschrijven als een autobiografie, een prozagedicht of een bezinning over de kleur blauw.
Rauw
Nelson omschrijft haar nieuwste boek als autotheorie, een mix van autobiografie en theorie. Ze citeert uit het werk van filosofen, psychologen en schrijvers, neemt die citaten in een vloeiende beweging op in haar vertelling door ze cursief te plaatsen. Korte paragrafen worden onderbroken door witregels waardoor je niet verdwaalt in Nelsons soms wilde associaties.
Dit boek is extreem intiem. De schrijfster heeft het over haar seksuele voorkeuren, over de spanningen tussen Dodge en haar, over hoe haar lichaam en haar seksualiteit veranderen tijdens de zwangerschap. Wanneer ze zwanger is van Iggy krijgt ze op het vliegveld een glimlach van een bewaker en dat verrast haar. Ze staat nu op het punt toe te treden tot de wereld van de moeders, ze hoort erbij, een vreemde ervaring voor deze vrouw die zich altijd een buitenstaander voelde. De passages over de zwangerschap en de bevalling zijn expliciet en rauw, net als de rest van dit boek dat je nog het best kan omschrijven als een liefdesverklaring aan partner en kinderen en ook aan haar moeder met wie Nelson altijd een moeilijke relatie had en over wie ze zich vaak negatief uitliet.
Dit is geen boek waar je snel doorheen walst. Het stemt tot nadenken, vraagt om traagheid, maar de intellectuele en emotionele beloning is groot.
****
Maggie Nelson – De Argonauten – Atlas Contact. Verschijnt in oktober in het Nederlands.