Tien literaire picknicks (De Standaard)


Grassprieten in het wijnglas
Hop, schoenen uit, dekentje spreiden, glazen vullen. Tien literaire picknicks om het begin van de zomer te vieren.
Kathy Mathys
Picknick der onschuld
Titel: Marcel Proust – In de schaduw van de bloeiende meisjes
Waarover gaat het boek? 
Dit is het tweede deel uit Prousts zevendelige romancyclus ‘Terug naar de verloren tijd’. De romans vertellen het verhaal van een jonge man, Marcel, die schrijver wil worden. Het is een boek over, onder andere, het herinneren, over het verglijden van de tijd.
Hoe verloopt de picknick?
Marcel picknickt met zijn vrienden, gezeten op het gras. In tegenstelling tot zijn gezelschap haalt hij zijn neus op voor broodjes met kaas of ‘groen spul’. Marcel verkiest zoetigheden, voedsel dat hem doet denken aan vroeger, dat hem vertrouwd is. Dit tafereel herinnert de lezer eraan dat Marcel onschuldig is, als een kind haast, zowel in zijn eetkeuzes als in zijn ervaring met meisjes.
Wat stond er op het menu?
Behalve de broodjes met kaas en groenten, vermeldt Proust een chocoladetaart met gotische versiersels en een abrikozentaart.
Picknick van de eerste kus
Titel: Elizabeth Jane Howard – Summer Picnic
Waarover gaat het verhaal? 
Lalage, een meisje van zeventien, de perfecte picknickleeftijd, volgens de schrijfster, krijgt haar eerste kus. Lalages moeder wordt mismoedig van de hele volksverhuizing en van de picknickresten nadien. Lalages grootmoeder herinnert zich de picknicks uit haar jeugd, toen er meer moeite werd gedaan voor het eten.
Hoe verloopt de picknick? 
Howard laat haar personages met volgestouwde auto’s vertrekken: regenjassen, zonnebrillen, camera’s, alcohol, sigaretten, briefpapier en een truweel om mos te verzamelen. We duiken diep in het hoofd van de drie vrouwelijke personages bij wie de picknick gedachten aan liefde, leven en gemiste kansen naar boven brengt.
Wat stond er op het menu?
Lalages moeder kijkt naar de resten van broodjes, gemorst zout, hardgekookte eieren, slablaadjes, limonade. Lalages grootmoeder herinnert zich het picknickvoer uit haar jonge jaren: koude soufflés, stilton, geroosterde vogels, perfect glanzend fruit.
Onheilspellende picknick
Titel: Gustave Flaubert – November
Waarover gaat het boek?
Het eerste boek van de Franse schrijver vertelt over het leven van een jongeman die in de ban geraakt van een courtisane. In een brief aan zijn maîtresse Louise Colet schreef Flaubert vol verbazing over hoe het leven de kunst imiteerde. Elf jaar na verschijning van ‘November’ begon picknicken echt populair te worden. In de brief vermeldt Flaubert dat hij, wandelend in het woud,  op een tafereel botste dat hij eerder in zijn roman had beschreven.
Hoe verloopt de picknick?
De picknick is geen vrijblijvende scène in het boek. Flaubert legt de nadruk op het afval dat achterblijft. Een gebroken fles en een mes vormen metaforen voor depressie en ongeluk. De roman eindigt slecht, met de zelfmoord van de held.
Wat stond er op het menu?
Er is sprake van sigarettenpeuken en pâté in de scène.
Ongeciviliseerde picknick
Titel: Jane Austen – Emma
Waarover gaat het boek? 
De roman vertelt het verhaal van een knappe, rijke, eigenwijze en bij momenten verwaande heldin die optreedt als koppelaarster en die zelf de liefde vindt.
Hoe verloopt de picknick?
Emma en haar vrienden picknicken op Box Hill, waar je een geweldig uitzicht hebt over een vallei in Surrey. Het is broeierig heet en de gesprekken zijn aan de fletse kant. In een beroemde scène beledigt Emma de alleenstaande en verarmde Miss Bates. Knightley, die een oogje heeft op Emma, berispt haar voor dit ongeciviliseerde gedrag.
Wat stond er op het menu?
Voor Austen is de picknickscène een manier om haar personage op een plek te brengen waar ze grove uitlatingen doet. Gezeten aan een strak gedekte tafel zou Emma deze misstap niet hebben begaan. Over het eten zelf is Austen vaag. We weten enkel dat het om koude gerechten gaat.
Picknick met uitzicht
Titel: Virginia Woolf – The Voyage Out
Waarover gaat het boek?
Rachel Vinrace reist naar Zuid-Amerika, verkent de wereld en haar eigen gedachten in de eerste roman van de schrijfster.
Hoe verloopt de picknick?
Het gezelschap beklimt Monte Rosa en geniet van een picknick met uitzicht. Enkel de mieren vormen een spelbreker tijdens deze blije picknick. De eters gaan zelfs de strijd aan met de kleine wriemelende beestjes; de mieren zorgen voor hilariteit, het stijve decorum wordt tijdelijk opgeheven.
Wat stond er op het menu?
Woolf heeft het over koude kip, broodjes, wijn, bananen en thee.
Komische picknick
Titel: Charles Dickens – The Pickwick Papers
Waarover gaat het boek?
In Dickens’ debuut, een komisch, los opgezet werk, maken Samuel Pickwick en de andere leden van de Pickwick Club uitstapjes naar het platteland dat ze beter willen leren kennen.
Hoe verloopt de picknick?
Dickens behandelt de picknick als één grote grap; hij laat zijn personages zoveel eten meenemen dat het ridicuul wordt. Samuel en zijn vrienden picknicken samen met de familie Wardles. Het maal vindt plaats in een rijtuig dat te klein is voor de grote groep, de vrouwen zitten bij de mannen op schoot en dat zorgt voor veel hilariteit.
Wat stond er op het menu?
Dickens heeft het over manden vol kippen- en duivenpasteien, tong, kalfsvlees, ham, kreeften, salade met dressing en wijn. De disgenoten laten niets aan het toeval over en hebben borden, bestek en glazen meegenomen.
Geëngageerde picknick
Titel: Maya Angelou – Ik weet waarom gekooide vogels zingen
Waarover gaat het boek?
Dit is Angelou’s autobiografische boek over de vroege jaren in haar leven. Het verscheen voor het eerst in 1969 en maakte haar wereldberoemd.
Hoe verloopt de picknick?
Angelou beschrijft de traditionele zomerpicknick met de fish-fry als vast element. In Stamp, Arkansas, brengen de inwoners allemaal iets te eten mee naar het jaarlijkse feest dat in het teken staat van de gemeenschap en de vriendschap. Angelou suggereert dat het openlijk tonen van gelukkig samenzijn een manier is om weerstand te bieden aan de verdrukking die Afro-Amerikanen voelden in het zuiden van de Verenigde Staten tijdens de jaren 1940.
Wat stond er op het menu?
Een selectie uit het menu: gebraden baars, ribbetjes, kip, hardgekookte eieren, aardappelsalade, pickles,chow-chow, chocoladecake, snoep, ijskoude watermeloen
Gulzige picknick
Titel: Kenneth Grahame – De wind in de wilgen
Waarover gaat het boek?
Dit kinderboek waarin rijke en minder rijke dieren de hoofdrol krijgen, is een ode aan het landschap van Berkshire en aan de schoonheid van de zomer.
Hoe verloopt de picknick?
Het boek begint met de picknick van Rat en Mol. Het is een feest van licht, warmte en groen. De twee dieren luieren in een bootje op de rivier en doen zich tegoed aan een gigantische hoeveelheid eten.
Wat stond er op het menu?
Koude tong, ham, rundvlees, augurken, salade, gemberbier: Grahame beschrijft het met veel plezier, en niet met een kritische ondertoon, zoals Dickens.
Erotisch getinte picknick
Titel: A.S. Byatt – Obsessie
Waarover gaat het boek?
Twee academici bestuderen het werk van de victoriaanse dichters Randolph Henry Ash en Christabel LaMotte. Ze vragen zich af of de twee stiekem een relatie hadden; Ash was getrouwd.
Hoe verloopt de picknick?
Ash en LaMotte  worden geliefden aan de kust van Boggle Hole, waar Ash zeedieren bestudeert. De academici picknicken aan de kust van Boggle Hole. Op dezelfde plek spreken ze hun liefde voor elkaar uit. De lezer weet hoe laat het is wanneer de vrouwelijke wetenschapster haar haren losgooit, altijd een teken van op til zijnde erotiek.
Wat stond er op het menu?
Ze lunchen met bruin brood, Wensleydale kaas, scharlakenrode radijzen, gele boter, tomaten, Granny Smiths en water.
De laatste picknick
Titel: G. Tomasi di Lampedusa – De tijgerkat
Waarover gaat het boek?
Het verhaal speelt in Sicilië, in 1860, wanneer het land is ingelijfd bij Italië. Don Fabrizio, de prins van Salinas, staat machteloos tegenover de veranderingen die zich voltrekken. Het boek vertelt over zijn ondergang.
Hoe verloopt de picknick?
Het gezelschap reist van Palermo naar het bergdorp Donnafugata. Don Fabrizio picknickt in een landschap dat, in al zijn dorheid, de ondergang van de prins voorspelt. De schrijver heeft het over ‘het doodse land, geel van stoppels, zwart van verbrande resten’.
Wat stond er op het menu?
In het boek worden enkel de snoepjes vermeld die de prins uitdeelt. In Visconti’s verfilming ziet het landschap er veel idyllischer er uit. De gasten zitten op een wit laken en hun manden barsten van het eten. De prins zit er zowaar tevreden bij in de geromantiseerde filmversie.