Lalalaliteratuur
Mercy Street
Door: Peter Gabriel
Geïnspireerd op: theatertekst ‘Mercy Street’ en gedicht ’45 Mercy Street’ van Anne Sexton
Kathy Mathys
Diane Wood Middlebrook, biografe van de Amerikaanse dichteres Anne Sexton, kreeg bij de publicatie van haar boek in 1991 een golf kritiek over zich heen. Dokter Martin Orne, acht jaar lang Sextons therapeut, stopte Middlebrook het medische dossier van zijn beroemde patiënte toe. Ethisch onverantwoord, vonden velen, terwijl Sextons entourage vermoedde dat de dichteres er zelf niet zwaar had aan getild. In haar confessionele poëzie gooide ze zoveel intimiteiten te grabbel dat de medische details in ‘Anne Sexton – A Biography’ nauwelijks nog verrasten.
Anne Gray Harvey, geboren in 1928, groeit op in een welgesteld gezin als jongste van drie dochters. In haar poëzie beschrijft ze de eenzaamheid van haar kinderjaren: ‘I lived in a graveyard full of dolls’. Ze huwt op haar negentiende met Alfred ‘Kayo’ Muller Sexton, een verkoper, die zijn vrouw vaak alleen laat bij hun dochters. Sexton voelt zich klemgezet in haar rol van ‘perfecte echtgenote’. Ze stort zich, haar hele leven lang, in woelige liefdesaffaires. Kort na de geboorte van tweede kind Joyce gaat Sexton in therapie. Ze probeert vier keer zelfmoord te plegen. Bij een vijfde poging in 1974 stikt ze door koolstofmonoxidevergiftiging.
Sexton had een heel problematische relatie met haar moeder. ‘Mother makes me sick but I love her’, schreef Sexton en ook ‘Part of me would be free if she died. It would also be awful – I would dissolve’. Sextons moeder stierf in 1959, maar ze zou tot aan de dood van de dichteres ronddwalen in haar verzen. Eén daarvan heet ’45 Mercy Street’ en is het titelgedicht van een postuum gepubliceerde bundel uit 1976. Sexton schreef de gedichten tussen 1971 en 1974. Eerder schreef ze al een theatertekst met de titel ‘Mercy Street’. Het nooit gepubliceerde stuk over een vrouw met zelfmoordneigingen liep in 1969 voor twee maand in New York.
’45 Mercy Street’ is een narratief gedicht waarin Sexton een heel levendige droom beschrijft. Ze dwaalt door de straten op zoek naar haar ouderlijke huis in Newton, Massachusetts. Sexton wil de band met haar moeder nauwer aanhalen. Sexton vindt het huis niet terug: ‘I try the Back Bay. Not there. Not there. And yet I know the number. 45 Mercy Street’. In het tweede deel van het gedicht heeft Sexton haar gezin verlaten: ‘And I have lost my green Ford, my house in the suburbs, two little kids’. Ze verwijt haar man dat hij geen fundamentele interesse heeft voor haar: ‘A husband who has wiped off his eyes in order not to see my inside out.’ Het gedicht eindigt somber, haar zoektocht is mislukt.
In het aan Sexton opgedragen ‘Mercy Street’ van Peter Gabriel verwijst het refrein naar de versregel over Sextons ongeïnteresseerde man: ‘Dreaming of Mercy St / Wear your inside out’. Toch is het meest melancholische en ingetogen nummer uit het album ‘So’ geen letterlijke bewerking van dit ene gedicht van Sexton. Gabriel noemde zijn nummer naar de theatertekst en verwijst naar verschillende van Sextons gedichten en thema’s. Ook hier struint Sexton door de straten. Ze is vereenzaamd en melancholisch: ‘Looking down on empty streets … she pictures a soul / With no leak at the seam’.
Gabriel heeft het ook over vader Sexton. De schrijfster beweerde jarenlang dat hij haar seksueel misbruikte, al vermoedt haar therapist dat dat niet klopt. Meer dan tien jaar na de dood van haar ouders vertelt Azel Mack aan Sexton dat hij wellicht haar biologische vader is. Of dit klopt, is nooit bewezen maar de onthulling bracht Sexton ernstig in de war. In de gedichtenreeks ‘The Death of the Fathers’ laat ze alle conflicterende vaderfiguren waarmee ze worstelt tegen elkaar aanbotsen. Eén van de gedichten heet ‘The Boat’ en daarin treedt een stoere, avontuurlijke vader aan die zijn dochter meevoert op zee. Bij Gabriel wordt dat ‘Let’s take the boat out / Wait until darkness’.
Sexton vindt geen heling in de suburbs en evenmin in psychiatrische instellingen, ‘the corridors of pale green and grey’. Toch heeft ze een bijna diepreligieus vertrouwen in wat psychotherapie vermag: ‘Confessing all the secret things in the warm velvet box / to the priest – he’s the doctor / he can handle the shocks’. Zijn ‘Mary’s lips’ die van moeder Sexton of, zoals sommigen beweren, die van de maagd Maria? De laatste jaren van haar leven werd Sexton in ieder geval religieuzer. Het nummer eindigt met een geruisloze scène: Anne vaart uit met haar vader. Of ze hier nu haar dood tegemoet gaat of terugkeert naar een blij moment uit de kindertijd, is onduidelijk. Gabriels nummer eindigt in elk geval een pak minder verontrustend dan Sextons gedicht.