Gestoofde zwanenhals
In Lawrence Norfolks ‘Het feestmaal van John Saturnall’ kan je aanschuiven bij een zeventiende-eeuws banket.
Kathy Mathys
Het valt niet mee om in tijden van oorlog en schaarste een feestmaal op tafel te zetten. M.F.K. Fisher schreef een magistraal boekje over zuinig koken, ‘How To Cook a Wolf’. John Saturnall, de jonge kok die op het landgoed Buckland Manor werkt, moet zich tijdens de 17e-eeuwse burgeroorlog in Engeland redden met slinkende voorraden en wildpluk. Saturnall is een culinair wonder. De dampende geuren uit een stoofpot volstaan voor hem om een gerecht tot in de details te ontleden. De oorlog breekt pas over de helft van deze historische roman uit zodat Lawrence Norfolk zich ruimschoots kan uitleven in zinnelijke kooktaferelen. In de vroege 17e eeuw stond de Engelse kookkunst op hoog niveau, zoals blijkt uit Norfolks exacte en smakelijke beschrijvingen: ‘Schijfjes Pearmain-appel (staken) als kleine fruitzeiltjes uit een raster van deeg, met op elk zeiltje een wimpel van kaneel en suiker.’ Saturnalls overleden moeder was een kruidenvrouw die haar talent doorgaf aan haar zoon. Vlak voor haar dood vertelde ze hem over een paradijselijke lusthof waar iedereen samen aan tafel ging, zonder verschillen in rang en stand. Deze verhalen over een heidense lusthof zijn niet naar de zin van de christelijke dorpsgenoten van de Saturnalls, die de moeder uitmaken voor heks. ‘Het feestmaal van John Saturnall’ is dus meer dan een culinaire roman. Het is ook een subtiel pleidooi voor verdraagzaamheid. De oorlog en de vervolgingen zijn niet nadrukkelijk aanwezig in het boek. Meestal blijven we in de buurt van de strak georganiseerde keuken.
Lady Lucretia, de pijnlijk magere jonkvrouw op de Manor, weigert te eten. Ze vast uit verzet tegen een nakend huwelijk met een onappetijtelijke heer. Het is – uiteraard – Saturnall die het tij zal keren en die haar meer zal voeren dan enkel en alleen zijn verrukkelijke kost. De verhaallijn wordt onderbroken door fragmenten uit ‘Het boek van John Saturnall’. Die passages spreken het meest tot de verbeelding. Ze hebben iets weg van een kookboek, een sprookjesverzameling, een alchemistisch traktaat. ‘Een recept is slechts de belofte van een gerecht,’ schrijft Saturnall. Norfolks beschreven beloftes doen in elk geval watertanden, al vermeldt hij veel vergeten en obscure ingrediënten.
Het liefdesverhaal in deze roman is niet erg origineel. Norfolk blinkt vooral uit in de keukenscènes die een magische, verloren wereld oproepen.
***
Lawrence Norfolk – Het feestmaal van John Saturnall – vertaald door Johannes Jonkers – De Bezige Bij – 432 blz. – 19.90 € – oorspronkelijke titel: John Saturnall’s Feast.
N.M.Kelby – White Truffles in Winter
De Franse kok Auguste Escoffier is het hoofdpersonage van deze biografische roman over de man die de Franse keuken drastisch hervormde aan het einde van de negentiende eeuw. Kelby voert hem op als stervende man in zijn villa in Monte Carlo. Ook voor zijn vrouw Delphine is de dood nabij. Escoffier leert de meid hoe je perfecte kalfsbouillon maakt, schrijft aan zijn memoires en haalt herinneringen op aan recepten voor ijs van ganzenlever, aan de koningen voor wie hij kookte, aan zijn minnares Sarah Bernhardt, de beroemde 19de-eeuwse actrice. Kelby schrijft erg zintuiglijk, zoals het hoort in een culinaire roman. Toch komen Escoffier en Delphine niet helemaal tot leven. De kok blijft een met nevelen omgeven mythe.
** Alma Books – 300 blz. – 17.99 €.
Joanne Harris – De zoetheid van perziken
‘Chocolat’ was Harris’ doorbraakroman, het verhaal van de eigenzinnige Vianne die een chocolaterie opent in een Zuid-Frans dorpje met een bekrompen mentaliteit. Dit is, na ‘Rode schoenen’, het derde deel uit de Chocolat-trilogie. Deze keer hebben de dorpsbewoners het aan de stok met de migranten die aan de rand van Lansquenet zijn neergestreken. Nogal overbodig vervolg, vol magisch-realistische hocus pocus.
* Vertaald door Monique de Vré – De Kern – 413 blz. – 18.95 € – oorspronkelijke titel: Peaches for Monsieur le Curé.