Papa’s meisje

 

Wanneer Dani Shapiro verneemt dat haar vader niet haar vader was, stort haar wereld in. Met ‘Inheritance. A Memoir of Genealogy, Paternity, and Love’ brengt de Amerikaanse verslag uit van haar zoektocht naar de waarheid.

 

Kathy Mathys

 

Toen Shapiro een klein meisje was, sloop ze ’s nachts haar slaapkamer uit om in de badkamerspiegel te staren, op zoek naar iets wat ze niet onder woorden kon brengen. Een eenzame kindertijd, kende ze. Door de ramen van de huizen in New Jersey, beloerde ze gezinnen aan tafel en vroeg ze zich af of ze misschien beter elders kon wonen. Het ironische aan Shapiro’s verhaal is dat ze fantaseerde over een andere moeder. Wie het werk van deze schrijfster kent, weet dat de band met haar moeder complex was. Shapiro heeft haar een ‘pathologische narcist’ genoemd. De band met haar Joods-orthodoxe vader, een zwijgzame man die door zijn collega’s op Wall Street ‘rabbi’ werd genoemd, was innig. In ‘Slow Motion’, Shapiro’s eerste autobiografie uit 1998, schreef ze zelfs dat ze vooral de genen van haar vader heeft geërfd. Ze delen hun angstige aanleg, hun introverte melancholie. Ze was ‘papa’s meisje’.

 

Blauwe ogen

 

In 2016 wilde Shapiro’s man een DNA-kit bestellen om zijn voorgeschiedenis te leren kennen en hij vroeg of zij er ook een wilde. De resultaten verbijsterden haar. Met haar halfzus, een kind uit het eerste huwelijk van haar vader dat als twee druppels water op hem leek, bleek ze geen DNA te delen. Voor Shapiro, die er met haar blond haar en blauwe ogen toch al niet Joods uitzag, was het duidelijk: de man over wie ze haar hele leven al schreef, van wiens voorouders de portretten in huis gingen, was niet haar biologische vader.

Shapiro kreeg vaak te horen dat ze er niet Joods uitzag. Dichter Mark Strand werd ooit boos op haar. Hij bleef het maar herhalen aan een tafel met veel andere schrijvers: ‘Jij bent niet Joods.’ Toch stelde Shapiro zich geen vragen. Ze wist wel dat haar ouders een vruchtbaarheidskliniek hadden opgezocht, niet omdat ze daar openhartig over deden, wel omdat haar moeder haar mond voorbij had gepraat.

In 2016 ontdekt de schrijfster dat er tot in het midden van de jaren 1970 obscure klinieken bestonden voor radeloze echtparen met een kinderwens. Op dat soort plekken was het niet ongebruikelijk om het sperma van de vader te vermengen met dat van anonieme donoren. In de praktijk waren dat dikwijls artsen of medische studenten. Shapiro’s echte vader is zo een student.

In ‘Inheritance’ gaat Dani Shapiro niet enkel op zoek naar haar biologische vader, ze stelt ook de vraag of haar ouders wisten dat het sperma werd gemengd. In het begin van haar meeslepende autobiografie is het voor Shapiro ondenkbaar dat haar strengreligieuze vader weet zou hebben van dit soort schimmige, onreine praktijken.

 

Familiegeheimen

 

Toen Shapiro’s zoon Jacob klein was, las ze hem voor uit ‘Are you my mother?’, een boek over een vogel die uit het nest is gevallen en aan allerlei dieren zijn prangende vraag stelt. Shapiro merkt terecht op dat dit kinderboek niet enkel gaat over de zoektocht naar de moeder, maar ook over de vraag naar de eigen identiteit. De vierenvijftigjarige schrijfster weet niet wie zij is, nu ze de details omtrent haar conceptie kent. Ze heeft zich altijd vastgeklampt aan het erfgoed van haar vader, ook al is ze niet religieus. Haar moeder kwam uit een seculier joods gezin. Is Shapiro’s leven een leugen geweest?

De schrijfster laat zien dat ze ergens altijd heeft geweten dat er iets vreemds aan de hand was met het nest waaruit ze komt. In haar fictie schrijft ze over familiegeheimen en in haar memoirs probeert ze keer op keer een beeld te scheppen van haar (voor)ouders. Ze voelde intuïtief aan dat er ergens een zwarte doos lag, alleen wist ze niet dat ze zelf die doos was.

Net als in haar eerdere autobiografieën weet Shapiro de gebeurtenissen uitstekend af te wisselen met bespiegelingen. Voor het eerst levert ze een boek af met een detective-achtig karakter. De confrontatie met haar biologische vader is net zo aangrijpend als die met haar stokoude tante, de zus van haar vader. Laatstgenoemde verzekert haar dat er niets verandert, ze is en blijft haar tante.

‘Inheritance’ heeft ook journalistieke  trekjes. De schrijfster doet onderzoek naar de medische praktijken van artsen die nauwelijks lijken te hebben nagedacht over de gevolgen van hun acties. Toch is dit bovenal een intiem, openhartig en teder boek. Lees het in combinatie met ‘Slow Motion’,  die andere autobiografie over de man die, ondanks alles, altijd Shapiro’s vader zal blijven.

 

****

 

Dani Shapiro – Inheritance. A Memoir of Genealogy, Paternity, and Love – Alfred A. Knopf – 247 blz.