Shakespeare gaat viraal

 

In haar vierde roman beschrijft Emily St. John Mandel op overtuigende wijze het leven na een apocalyps.

 

Kathy Mathys

 

De oude wereld is niet meer. Auto’s, vliegtuigen, mobiele telefoons, medicijnen, tablets zijn verdwenen, twintig jaar nadat een mondiale griepepidemie de wereldbevolking rigoureus uitdunde. Hoe het zit in Europa, Azië of Afrika horen we niet in deze roman van de Canadese Mandel. De schrijfster concentreert zich op Noord-Amerika en met name op de regio rond de Grote Meren. Daar leven mensen in kleine enclaves. Ze zijn wantrouwig tegenover nieuwkomers, al laten ze wel het Reizende Symfonieorkest toe in hun midden. Dat orkest bestaat uit een twintigtal acteurs en muzikanten die Shakespeare opvoeren. Kirsten Raymonde, een van de acteurs, is acht wanneer de apocalyps plaatsvindt. Op de vooravond van de griepuitbraak staat Kirsten op het podium: ze speelt mee in een productie van ‘King Lear’. De avond eindigt dramatisch, namelijk met de dood van Lear-vertolker, Arthur Leander. Niemand kan op dat moment vermoeden dat haast alle aanwezigen in de zaal dood zullen zijn over enkele weken.

In de meeste post-apocalyptische verhalen ligt de nadruk op spanning, op hoe de overlevenden elkaar naar het leven staan. Spannend is ‘Station Elf’ zeker. Toch overstijgt Mandel de conventies van het genre door een brede en gevarieerde cast op te voeren en door zich niet enkel te concentreren op de gebeurtenissen in de nieuwe wereld.

 

Spijt

 

Shakespeares koning Lear is een man die van alles in het leven spijt heeft. Daarom is Arthur Leander, een Hollywoodicoon van eenenvijftig, zo geschikt om hem te vertolken. Vlak voor de uitvoering heeft hij een gesprek met een van zijn ex-vrouwen, Miranda. Diezelfde vrouw is de tekenaar van een stripsreeks, ‘Dr Elf’. Na de apocalyps blijkt Kirsten de unieke exemplaren van deze reeks in handen te hebben. De schrijfster onthult steeds meer details over ‘Dr Elf’, een verhaal over een ruimtestation waar een wetenschapper toevlucht vond na een apocalyps.

Mandel volgt ook hoe het Jeevan, een roddelpersfotograaf, en Clark, Arthurs beste vriend, vergaat voor en na de ramp. De manier waarop de roman is gecomponeerd dwingt bewondering af. Niet alleen vallen alle puzzelstukjes op hun plaats, ook slaagt de schrijfster erin haar personages diepgang te geven. Dat lukt vooral met de personages die we voor en na de griepepidemie zien. Kirsten, die we enkel kennen als volwassen actrice, valt te licht uit.

Mandel bouwt de wereld van Arthur, Miranda en de anderen zo zorgvuldig op dat de ontmanteling van die levens pijn doet. Verspil je tijd niet aan banaliteiten! Leef! Zo letterlijk stelt de schrijfster het niet, al sluimert de boodschap onder elke zin. Deze roman laat zien hoe kwetsbaar onze wereld is, maar ook hoe de mens, ondanks alles, blijft hunkeren naar schoonheid en naar een betekenisvol leven.

 

Mysterie

 

Onze taal is veranderd na de apocalyps: er is geen nood meer aan een digi-lexicon in een wereld zonder elektriciteit. De schrijfster houdt ons een spiegel voor, ze toont ons hoe we klinken, bewegen en leven. In een schrikwekkende passage over Jeevan merken we hoe hij zich tracht vast te klampen aan zijn herinneringen. Hij wandelt door de sneeuw, op zoek naar andere overlevenden. Steeds weer herhaalt hij hardop zijn naam. Hij heeft het gevoel dat zijn identiteit dreigt te verdwijnen.

Heel sterk is de schildering van het postapocalyptische landschap. De acteurs maken sandalen van autobanden, de overlevenden betrekken oude fastfoodrestaurants, in de steden houden zich vermoedelijk scherpschutters schuil. Op de golven van deze nieuwe zee deinen de restanten van de oude wereld: de stripboeken, een press papier die door handen gaat van verschillende personages. Mandel maakt van haar roman een mysterieverhaal dat je wil blijven doorlezen. Gelukkig draait het om meer dan een ingenieuze plot. ‘Station Elf’ gaat over hoe we herinneren, over de vraag of we wel willen herinneren. Hoe te leven? Daar draait het uiteindelijk om in deze roman.

 

****

 

Emily St. John Mandel – Station Elf – Atlas Contact – 384 blz. – 21.99 €