Rusteloze trekvogel

In 2004 stierf de Nieuw-Zeelandse Janet Frame (°1924), vooral bekend van het autobiografische drieluik ‘Een engel aan mijn tafel’. Over Frames leven is net zoveel geschreven als over haar romans en verhalen. Frame zat jaren in een psychiatrische kliniek, ontsnapte op het nippertje aan een lobotomie en week uit naar Engeland. In 1963 schreef Frame, die al enige bekendheid had in literaire kringen, ‘Een andere zomer’. Het boek verscheen pas na haar dood: Frame vond het te persoonlijk voor publicatie.
Grace Cleave is een jonge schrijfster die de gombomen, schapen en moerassen van haar thuisland heeft ingeruild voor het miezerige Londen. Conversaties zijn een mijnenveld voor de extreem verlegen Grace, die zich inbeeldt dat ze een trekvogel is en dat ze haar leven kan achterlaten. Een recensent nodigt haar uit voor een weekendje bij zijn gezin in het Noorden van Engeland.Tijdens de deprimerende tweedaagse denkt Grace terug aan haar kindertijd.

Frame laat in deze zinderende roman zien hoe Grace worstelt met de buitenwereld. Pas als ze gaat zitten achter haar schrijfmachine om ‘zichzelf lawaaierige signalen toe te zenden’ valt alles op zijn plaats. Grace is zowel een mysterieus als aandoenlijk personage. Ze weet niet eens hoe ze haar neus moet snuiten en de sociale conventies van het stijve Engeland verbazen haar. Dat leidt niet tot komedie, wel tot bevreemding en schaamte, al is dit boek zeker niet humorloos. Over de po op de logeerkamer zegt Grace: ‘(Het was) een groot wijd gevaarte met diepe witte randen als de krijtrotsen van Dover. Wat zijn die Britten toch gastvrij (…)’. Frames zintuiglijke taal, haar psychologische vernuft en de dierlijke, donkerglanzende beelden uit haar latere werk vind je al in ‘Een andere zomer’, een subtiele roman die herinnert aan ‘Mrs Dalloway’ van Virginia Woolf.

Kathy Mathys

***
Janet Frame – Een andere zomer – vertaald door Anneke Bok – De Geus – 253 blz. – 19,90 €.