De schrijver en het meisje

Lees hier de krantenversie: Lisa Halliday – Asymmetrie

 

Lisa Hallidays debuutroman ‘Asymmetrie’ is rijk aan ideeën en bevat een pikant autobiografisch element.

 

Kathy Mathys

 

Een griffier roept de naam ‘Amar Jamali’ af. De man heeft juryplicht, maar blijkt niet aanwezig te zijn. Ook Alice zit in de zaal om aan haar juryplicht te voldoen. Ze is redactrice bij een uitgeverij en wil schrijver worden. Alice vraagt zich af wat er met meneer Jamali gebeurd kan zijn. Enkele bladzijden verder verdwijnt Alice, hoofdpersonage uit de roman ‘Asymmetrie’, uit het verhaal.

In het tweede deel van het boek leren we Amar Jaafari kennen. Nergens wordt expliciet gezegd dat dit tweede deel het boek is dat Alice zelf heeft geschreven. Toch kan je haast geen andere conclusie trekken. Tal van filosofische vragen en details uit het eerste deel komen vervormd, herschikt, verkleind of juist uitvergroot terug in deel twee. Dat maakt van ‘Asymmetrie’ een interessante roman over het creatieve proces. Niet dat je daar veel over leest in de talrijke recensies van dit gehypete debuut. Aandacht is er vooral voor het autobiografische ingrediënt. Alice heeft een verhouding met een wereldberoemde en bekroonde auteur. Lisa Halliday had een affaire met Philip Roth en ze maakt er geen geheim van dat een deel van dit boek over hem gaat.

Zo begint het tussen Alice en Ezra Blazer, zoals de auteur heet in de roman: hij komt naast haar zitten op een bankje in het park. Hij eet een ijsje. De twee praten wat. Enkele weken en ijsjesmomenten later vraagt hij: ‘Dus, juffrouw Alice. Durf je het aan?’ Ja, dat durft ze. In het begin heeft hij de regie in handen. Hij laat haar naar zijn flat komen wanneer het hem schikt. Zij haalt boodschappen voor hem , medicijnen vaak. Zelfs wanneer hij lief is, zit er iets betuttelend in zijn manier van doen, zoals wanneer hij de letters van warenhuis Searle afzonderlijk spelt. Ze dient er een winterjas te kopen met zijn geld. Naarmate hij meer sukkelt met zijn gezondheid en zij zich meer afvraagt of ze wel goed bezig is, verschuift er iets in de verhouding. Toch is Alice is op geen enkel moment de meesterlijke dirigent die hij was in het begin.

 

Lasnaden

 

Samen zijn ze zevenennegentig jaar oud. Verderop staat dat zij zevenentwintig is. Het is 2003. We leren Alice niet kennen via haar gedachten, wel via wat ze ziet, hoort en leest, aan de hand van haar gesprekken. Dit doet denken aan het recente werk van Rachel Cusk, al is Hallidays debuut anders van toon. Ze schrijft onderkoeld, soms bijdehand: ‘Ze deden wederom wat ze deden zonder de lakens te kreuken.’

Ezra Blazer stopt haar fictie toe, allemaal boeken van mannen. Alice leest Joyce,Twain, Genet, Camus. Ze leest een hoop non-fictie over de Holocaust. Uit verschillende van deze werken staan lange citaten in de roman. Verder wemelt het van de verwijzingen naar Alice in Wonderland in dit boek dat zelf een Wonderland-achtig karakter heeft, vooral in de manier waarop de verhalen zich op verrassende wijze transformeren tot iets nieuws.

Geleidelijk aan sluipt er melancholie in de vertelling. Strak ingepakte kerstbomen en matinees met films van Ginger & Rogers helpen daarbij. Maar er is ook de brozer wordende gezondheid van de grote auteur.

Het verhaal van meneer Jaafari in deel twee gaat over een man met een Amerikaans en een Irakees paspoort. Hij is opgegroeid in de Verenigde Staten. In 2008 wordt hij opgepakt en verhoord op het vliegveld van Heathrow. De broer van de man is ontvoerd in Irak. Het tempo van dit verhaal zit vol flashbacks en is trager. Hier krijgen we wel te weten welke gedachten de hoofdpersoon bezighouden. In beide delen speelt muziek een grote rol, stellen de personages zich vragen over die ene grote kwestie: hoe kunnen we het best leven? Eén recept is er niet: kwesties die in New York urgent zijn, lijken belachelijk in oorlogsgebieden als Irak. Andere vragen die terugkeren: is er zoiets als de vrije wil of is er sprake van lotsbestemming? Is er zoiets als een authentieke herinnering?

Er valt ontzettend veel te vertellen over dit boek, zo rijk en vol is het. Het gonst van de terzijdes en de weetjes. Soms gaat de schrijfster daarin te ver. Haar werk heeft hier en daar iets overdadigs en pronkerigs. Niet alle draden zijn voldoende uitgewerkt.

De roman eindigt met een korte sectie, een interview met Blazer, jaren na zijn affaire met Alice. Daarin zegt de auteur: ‘Je gaat speuren naar de lasnaden, je wilt weten hoe de schrijver te werk is gegaan.’ Hallidays ‘Asymmetrie’ biedt alvast een boeiende inkijk in dat ‘lasproces’ dat aan de verschijning van elk boek voorafgaat.

 

***

 

Lisa Halliday – Asymmetrie – vertaald door Lisette Graswinckel – Atlas Contact – 332 blz.