Lichtgevende konijnen
Een weggewaaid zonnescherm, hoog opschietend onkruid, verschroeid gras waar mensenbotten uit steken, lichtgevende groene konijnen: Margaret Atwood troont ons mee naar een post-apocalyptisch landschap dat in prachtige details vorm krijgt. In ‘Oryx en Crake’ uit 2003 beschreef de Canadese hoe de wereld kopje onder ging. Haar verhaal speelde onder de elite en had mannelijke hoofdpersonages. In ‘Het jaar van de vloed’ bekijken we dezelfde gebeurtenissen vanuit het oogpunt van vrouwen, die in de rommelige zones wonen, waar ook Tex-Mex-kinderen, illegale Aziaten en kapotgewerkte prostituees rondscharrelen. Toby en Ren zijn twee vrouwelijke overlevenden van de nauwelijks beschreven ramp. Atwood heeft het enkel over voor en na. Beide vrouwen zaten in een religieuze, groene sekte die de zondvloed had voorspeld. Atwood laat hen terugblikken op het verleden, hun leven in de elitezones en hun vlucht naar minder verstikkende oorden. De nuchtere, ironische Toby kan aanvankelijk niet aarden tussen de zweverige sekte-types. Ze leeft niet, maar sluimert ‘als een bacterie in een gletsjer’. De veel jongere Ren is een teerhartig, naïef meisje, dat zich samen met haar moeder bij de sekte voegde. Ren en Toby zijn veel grondiger uitgewerkt dan Crake en Jimmy uit ‘Oryx en Crake’. Atwood beschrijft hun verdriet, angst en wanhoop. Ze heeft het over verraad en afgunst onder tienermeisjes en de vervlogen hoop op liefde van een ouder wordende vrouw. Toch is ‘Het jaar van de vloed’ net zo goed een panoramische roman die duidelijk laat zien hoeveel plezier Atwood beleefde aan de creatie van haar ontspoorde maatschappij. Ze heeft het over sojadientjes en GeheimBurgers – de laatste zouden menselijk vlees bevatten. In restaurantketen De Witte Tijger staan zo goed als uitgestorven diersoorten op het menu. De leeuwammen – een kruising van leeuwen en lammeren – waren na de ramp rond in verlaten beauty clinics, waar de ‘roze stemmen’ van rijke vrouwen nog nagalmen. De taal knettert, de spanning bouwt zich mooi op en houdt aan tot het eind. Atwood is minder ironisch dan in ‘Oryx en Crake’, al kan ze het niet laten de schijnheiligheid van religieuze leiders op de korrel te nemen. Zo zijn laptops bij de sekte verboden, al heeft de leider er wel één. ‘Het is net als de pornocollectie van het Vaticaan. Bij ons is het veilig,’ stelt hij.
***
Margaret Atwood – Het jaar van de vloed, Prometheus, Amsterdam, 456 blz., 22,50 €. Oorspronkelijke titel: The Year of the Flood.
Tijdens haar tournee blogt en twittert Atwood: http://marg09.wordpress.com/
Drie leestips:
1)Alias Grace
Atwood schreef verschillende historische romans en ‘Alias Grace’ is ongetwijfeld één van haar sterkste. Atwood baseert zich op historische feiten: in 1843 werden Thomas Kinnear en diens huishoudster/minnares Nancy Montgomery vermoord door twee van de bedienden. James McDermott hangt voor de misdaad, Grace Marks krijgt levenslang. Atwood laat Marks zien door de ogen van een fictionele dokter die de geest van criminelen wil bestuderen. Bloedstollend en erg subtiel.
2)Kattenoog
Elaine Risley is een kunstenares die naar Toronto trekt voor een retrospectieve van haar werk. Ze groeide op in de stad en haar schooljaren tekenden haar. In traag, minimalistisch proza beschrijft Atwood wat haar overkwam en waarom Elaine zo afwezig en emotioneel afstandelijk is. ‘Kattenoog’ blijft één van Atwoods meest populaire boeken. Haar psychologisch vernuft is verbluffend.
3)De blinde huurmoordenaar
Zussen Iris en Laura Chase, kinderen van een verarmde weduwnaar, vallen tijdens de jaren 1930 voor dezelfde linkse schrijver. Een hoogbejaarde Iris blikt na Laura’s dood terug op haar leven. Iris’ memoire lees als een Griekse tragedie met elementen uit de gotische roman. Het verhaal is ongemeen spannend en zet je voortdurend op het verkeerde been. Daarnaast is ‘De blinde huurmoordenaar’ een intelligente denkoefening over de grillige status van ‘de waarheid’.