Richard Powers – Gen voor geluk (Het medisch weekblad)


De genetische jackpot

Is geluk een kwestie van de juiste genen of van een goede leefomgeving en duurzame relaties? Richard Powers werpt zich met zijn nieuwste roman in het debat over ‘nature’ versus ‘nurture’.

De Amerikaanse schrijver Richard Powers heeft altijd een wetenschappelijke interesse betoond in zijn boeken. Powers schrijft in essentie liefdesverhalen maar zijn boeken zijn vooral interessant om de wetenschappelijke thema’s die hij aankaart. Meer nog, Powers is niet meteen de beste optie, als je op zoek bent naar een doorwrocht en psychologisch verfijnd relatiedrama. In ‘De echomaker’, Powers’ vorige, zat het wel goed qua psychologie en menselijke emoties. Daarin voerde de schrijver een man op die na een auto-ongeval lijdt aan het syndroom van Capgras. Hij ziet zijn zus aan voor een fraudeur. In ‘Gen voor geluk’ (oorspronkelijke titel: Generosity – An Enhancement) ontmoeten we een mislukt schrijver, Russell Stone, die een cursus creatieve non-fictie doceert aan de universiteit van Chicago. Ooit was Stone voor heel even een ster: hij schreef vermakelijke en gepeperde essays over zijn reizen. Een aantal van zijn ‘personages’ herkenden zich in zijn verhalen en reageerden geschokt op Stones’ spottende weergave van hun lotgevallen. Eén van hen pleegde zelfs zelfmoord. Het drama bezorgde Stone een schrijverskramp van formaat: niet één persoonlijke onthulling, niet één messcherpe observatie ontviel hem nog. Het enige wat Stone nog durfde was de duffe eindredactie van een magazine over geluk. Wanneer Stone het docentenbaantje krijgt, is zijn privé-leven niet meer dan een saaie opeenvolging van reviseren, pendelen en diepvriesmaaltijden. Alles verandert wanneer Thassa Amzwar de klas binnenwandelt, een Algerijnse vluchtelinge die ondanks de gruwelen die ze al heeft doorstaan onafgebroken en extatisch loopt te glimlachen. Amzwar verloor haar ouders in de oorlog en Stone snapt niet hoe en waarom ze er steeds zo gelukkig bijloopt. Hij is zo gefascineerd door haar dat hij de hulp inroept van een psychologe. Candace Weld gelooft in praattherapie en ze verwerpt het dictaat van de genen. Volgens haar zijn mensen wel degelijk de schepper van hun eigen geluk dan wel onheil. In deel twee van ‘Gen voor geluk’ trekt Powers de registers open en laat hij een bredere cast aantreden. Tonia Schiff is een filmmaakster en journaliste die populair-wetenschappelijke programma’s in elkaar bokst. Qua thematiek focust ze zich met haar kijkcijferkanon vooral op rampscenario’s en sciencefiction-achtige onderwerpen. Wanneer Amzwar in haar vizier komt, hapt ze toe. Amzwar is inmiddels immers gediagnosticeerd door artsen en ze zou aan hyperthemie lijden, waardoor ze constant euforisch is. Wanneer Amzwar in een Oprah Winfrey-achtige talkshow haar opwachting maakt, is het hek helemaal van de dam. Ze wordt er geflankeerd door een wetenschapper die gelooft in de maakbare mens en die in laboratoria zoekt naar middelen om onze levensduur te verlengen. Bestaat er een gen voor geluk? De wetenschapper gelooft van wel en Amzwar zou één van de weinige bezitters zijn. De Algerijnse wordt al snel belaagd door ouders met het verlangen naar een perfect kind: of ze een eicel kan missen?
De toon van ‘Gen voor geluk’ is luchtiger dan Powers’ eerdere romans. Dit is zijn meest toegankelijke, plotgedreven werk. Powers spot met de schrijfcursuspraktijken. Hij laat Stone platitudes uitkramen à la ‘Elk schrijven is herschrijven’. Toch had hij zelf hier en daar de schaar moeten zetten in zijn tekst. Sommige scènes zijn te wijdlopig om te blijven boeien. Zo gaat het net iets te ver, wanneer hij elk detail uit de c.v. van wetenschapper x en y voorlegt aan de lezer. Toch blijft Powers een erg fascinerende schrijver, die de hele wereld binnenhaalt in zijn werk. De thema’s die hij aankaart zijn springlevend en fundamenteel. Zijn taal is wisselend briljant en rommelig in ‘Gen voor geluk’. Jammer dat de personages niet echt blijven hangen. Ze zijn niet zo onvergetelijk als de protagonisten uit ‘De echomaker’.

Powers schreef negen romans, waaronder ‘De echomaker’, winnaar van de National Book Award en finalist voor de Pulitzer Prize. Hij woont in Illinois.

Kathy Mathys