Vogelvlucht (De Standaard)

Foto: Andrew Smiley
Telkens wanneer ik een sinaasappel eet, denk ik aan Julia Blackburn. In een van haar boeken beschrijft ze haar vreugde om een sinaasappel die ze cadeau kreeg van een vriendin. De vrucht is een glanzend juweel voor de schrijfster en nu dus ook voor mij. 
Toen ik Blackburn in 2011 ontmoette, praatten we over sinaasappelen, over eenvoud en over haar man, de Nederlandse kunstenaar Herman Makkink, die toen al ziek was. In oktober 2013 stierf hij. Fluisteringen van liefde, smart en spreeuwen (De Bezige Bij – 16.90 €) is een gedicht dat Blackburn schreef drie maanden na zijn overlijden. Het boek bevat zowel de Engelstalige als de vertaalde versie.
De bundel opent met de woorden van Augustinus die in Belijdenissenschreef over de drie tijden in het leven. Bij het verleden horen herinneringen, bij het heden hoort de beleving en de toekomst gaat om verwachtingen. Sterft een geliefde, dan komt die indeling op wankele poten te staan. Gedachten aan een toekomst bedrukken en het heden wordt ingepalmd door angst, verdriet en herinneringen.
Blackburn vindt troost in het woord:
Ik vertel mezelf vaak
Hoe het gegaan is
Om van die laatste uren
Een pad van woordjes te maken
Dat ik kan volgen
Stap voor stap.
Ze vindt troost bij de spreeuwen die op winteravonden hun dans uitvoeren in de lucht. Behalve het gedicht staan in deze bundel foto’s van Andrew Smiley die de vogels fotografeerde in Suffolk, waar de schrijfster woont. Het land op de beelden is zwart als teer, de luchten variëren van grauw naar lichtgrijs met roze vegen erdoorheen. De vogels doen abstract aan, het lijken gekalligrafeerde letters of rookpluimen. Ze doen me denken aan de spreeuwendansen waar ik als kind naar keek in de moestuin van mijn grootvader. De zwermen riepen verwondering op, maar ook iets waarvoor ik de woorden niet wist. Zo omschrijft Blackburn dit gevoel:
Spreeuwen helpen,
Zoals ze een trekkende beweging maken tussen het vieren van het leven
En het verwijzen naar ongeziene dingen
De gedachte aan spreeuwen kalmeert Blackburn bij het wakker worden, wanneer ze denkt: hij is dood.
En dan is er de troost van de herinnering aan een avondwandeling met haar man. Duizenden spreeuwen hielden zich schuil in het riet. Ik moet denken aan Vasalis, die een goede vriendin was van Blackburn. In het gedicht Onweer in het moeras schreef ze dit:
In de hemel hangen zware
violet gekleurde wolken.
Niets verraadt de gele schare
vogels, die het riet bevolken.

Kathy Mathys