Kathy Mathys
Aan nieuwe schrijfstudenten vraag ik altijd wie er een notitieboek bijhoudt. Sommigen doen het al jaren, anderen gebruiken hun telefoon of beweren dat ze alles onthouden. Elke auteur weet dat dit laatste onmogelijk is. Ik moet de eerste professionele schrijver nog tegenkomen die nooit een inval noteert. Zelf ben ik altijd in tientallen notitieboeken tegelijk bezig. Er zijn boekjes voor het huidige schrijfproject – één voor in elke tas –, voor de toekomstige; boekjes voor mooie zinnen, boekjes voor uitspraken over het schrijven en ga zo maar door.
Ik kan me vinden in een citaat uit het essay ‘Notebooks’ van de Engelse schrijver Paul Magrs: ‘De dingen die de schrijver publiceert, zijn niet meer dan postkaarten.’ Achter elke ‘postkaart’ gaan notitieboeken schuil die niet bestemd zijn voor het publieke oog. Af en toe krijg je er toch een te zien, zoals ‘South and West. A Notebook’ (Alfred A. Knopf) van Amerikaans auteur Joan Didion, bekend van ‘Het jaar van magisch denken’ en ‘Blauwe nachten’. In ‘South and West’ staan twee uittreksels uit een notitieboek van 1970. Het eerste gaat over een reis naar het zuiden van de Verenigde Staten, het tweede zijn gedachten over Californië, waar Didion opgroeide. Uit beide zou een artikel ontstaan dat nooit werd geschreven.
In ‘On Keeping a Notebook’, Didions klassieke essay uit 1966, zette ze uiteen dat notitieboeken bij haar altijd over andere mensen gaan. Toch ontkom je in notitieboeken niet aan het zelf, volgens Didion, en kan je maar beter gedag zeggen tegen de oude versies van jezelf, ook wanneer je ineenkrimpt bij wat je herleest.
Didion hoeft zich geenszins te generen voor wat ze in 1970 optekende. Ze beschreef de zwembaden bij groezelige motels in het Zuiden, de slangen, de schommelstoelen op de veranda’s. Ze legde het allemaal heel precies vast. Meer nog, het kan haast niet anders of een en ander werd gepolijst met oog op publicatie. De woorden van de schrijfster doen modern aan. Ze weet niet of de mentaliteit van het Zuiden iets is van het verleden of van de toekomst. Zal het wantrouwen in de traditionele pers zich verspreiden in de rest van de VS?, vraagt Didion zich af. Sommige gedachten zijn schetsmatig: zo gaat dat nu eenmaal met notitieboeken.
Ik stop ‘South and West’ vast in mijn tas. Komende zaterdag ontmoet ik een nieuwe lichting schrijfstudenten. Dit krijg je niet allemaal genoteerd op je telefoon, zal ik zeggen, en je kan het al helemaal niet allemaal onthouden.